13 aug. 2014
Verontruste yezidi's krijgen geen gehoor meer in Noord-Irak
Yezidi’s in Nederland maken zich grote zorgen over het lot van hun geloofsgenoten in Noord-Irak. Velen zijn vermoord of gevlucht. Via de Koerdische tv volgen yezidi’s in Nederland het nieuws op de voet. Hoe vergaat het hun familie en hun voormalige dorpsgenoten?
APPELTERN/DELDEN
Al drie dagen hebben Qaidar Al-Kerwani (39 jaar) en zijn vrouw Shilan (28 jaar) geen contact meer gehad met hun gevluchte familieleden in Noord-Irak. Elke twee uur probeert Al-Kerwani het opnieuw. Telkens vergeefs. ,,Hier, hoor maar’’, zegt hij, terwijl zijn hand over zijn smartphone gaat: ,,The number you’ve dailed is power off.’’ Ze maken zich grote zorgen.
Familie van zijn echtgenote is tien dagen geleden net als tienduizenden andere yezidi’s het Sinjargebergte in gevlucht, uit angst voor de terreurgroep IS (Islamitische Staat, voorheen ISIS). Het gaat om een oom met zijn kinderen en kleinkinderen. Al-Kerwani’s vader en broer moesten ook vluchten, maar zij zitten veilig in Zakho, vlakbij de grens met Turkije.
Thuis in Appeltern volgt het gezin op de voet wat er gebeurt in Noord-Irak. De tv staat de hele dag aan, afgestemd op tv Kurdistan. Al-Kerwani laat foto’s zien die zijn gepost op Facebook. Afgehakte hoofden, doden, badend in bloed. Aan de kleding kan hij zien dat het yezidi’s zijn. Hij toont filmpjes van kermende, jammerende vluchtelingen in het Sinjargebergte, zittend of liggend in de verzengende hitte, te uitgeput om nog verder te trekken. Een dood kind, een vrouw die vergeefs wordt gereanimeerd, een oudere vrouw die ineengedoken schuilt voor de zon in de schaduw van een rots. Hartverscheurende beelden, die hem woedend en verdrietig maken.
Voedseldroppings die er zijn, zijn niet voldoende om iedereen van eten en drinken te voorzien, weet Al-Kerwani van de familie van zijn vrouw toen er nog contact mogelijk was - zaterdag voor het laatst. Hij begrijpt niet wat IS bezielt. ,,Waarom doen ze dit? Alle mensen zijn gelijk. Waarom mensen vermoorden omdat ze geen moslim zijn? ISIS moet weg uit Irak.’’
Al-Kerwani is in 2008 gevlucht nadat een van zijn broers werd vermoord en hijzelf werd achtervolgd door gewapende mannen. ,,Ik wilde naar een niet-islamitisch land zonder oorlog, waar ik veilig zou zijn.’’ Maar ook in Nederland is hij nu bang. De grimmig verlopen demonstratie tegen de terreur van IS afgelopen weekeinde in de Haagse Schilderswijk, waar veel IS-aanhangers zouden wonen, boezemt hem angst in, angst voor IS in Nederland.
Het dorp en het stadje waar Faris Al-Haskani (43 jaar) en zijn echtgenote Mahabat Al-Khudhur (41 jaar) oorspronkelijk vandaan komen, het Noord-Iraakse Gohbal en Khanasor, zijn verlaten. ,,Iedereen is weg. Wie gepakt is, is vermoord of meegenomen. Wie weg kon komen, is gevlucht’’, vertelt Al-Haskani in zijn rijtjeswoning in Delden. Hij vluchtte zelf vier jaar geleden naar Nederland. Zijn leven was in gevaar omdat hij een yezidische school wilde stichten. ,,Als yezidi kun je geen politieman worden of ambtenaar, want dan krijg je meteen telefoon. Je wordt onderdrukt, gechanteerd, bedreigd.’’ Al-Haskani verdiende in Irak zijn geld als waterverkoper.
Al-Haskani is de Nederlandse taal nog niet machtig. Zijn zoon Fanar (14) en een kennis, Halit Tel, ook een yezidi, vertalen wat hij zegt. De Koerdische tv staat de hele dag aan, op een lokale zender, lijkt het. Te zien is hoe huilende yezidische vluchtelingen die het grensgebied van Syrië hebben weten te bereiken, water krijgen, hun gezicht wassen. Familieleden van Al-Haskani en zijn vrouw zijn vorige week op de vlucht geslagen. Drie dagen waren ze op drift, maar nu zijn ze veilig, zegt hij. Ze verblijven in Khaneke en Zakho in Iraaks Koerdistan.
Het yezidische gezin is dagenlang van slag geweest. ,,Totdat we hoorden dat de familie veilig was, hebben mijn vrouw en kinderen gehuild. We konden niet eten, niet drinken, niet slapen. Het is heel emotioneel allemaal. Dit is genocide. Voor ons is dat duidelijk. Obama zegt het ook. Vrouwen worden verkracht en meegenomen, hoofden afgehakt, mensen levend begraven. Zo gruwelijk.’’ Tolk Tel: ,,Radicale moslims zien yezidi’s als aanbidders van de duivel.’’
In de ogen van Al-Haskani zit er maar één ding op: ,,Yezidi’s zijn door de eeuwen heen al zo vaak vervolgd. Wij hebben geen hoop meer. Laat iedereen naar Europa komen. Vluchten is het veiligste.’’
Het aantal yezidi’s in Nederland is gering. Geschat wordt dat er enkele honderden gezinnen zijn van deze religieuze minderheidsgroepering. Ze belijden hun geloof, een van de oudste religies, vaak privé, thuis. Ze bidden enkele keren per dag richting de zon of Lalish, de plaats in Noord-Irak waar zich het graf bevindt van sjeik Adi, stichter van het yezidisme. De zon is belangrijk voor de yezidi’s. Hoeveel yezidi’s er wereldwijd zijn, is ook onbekend. Schattingen lopen uiteen van 700.000 tot twee miljoen. Ze wonen onder meer in Noord-Irak, Syrië, Turkije, Kaukasus en West-Europa.
Downloads
Artikel in NRC Handelsblad