27 juli 2017
Lekkages bij zoutfabriek AkzoNobel, alweer
Deze week waren in de buurt van de zoutfabriek van AkzoNobel in Hengelo opnieuw lekkages, ondanks verscherpt toezicht. Slaagt Akzo erin de lekkages voor het einde van het jaar te stoppen?
Hengelo. Verontwaardiging en moedeloosheid strijden in de buurt om voorrang. In de omgeving van de zoutfabriek van AkzoNobel in het Overijsselse Hengelo waren deze week alwéér lekkages. De hoeveelste? Bewoners zijn de tel kwijt.
In de vroege ochtend van zondag 23 juli stroomde 250 kuub water met kalk, gips en pekel het land op, een sloot in, vlakbij het fabrieksterrein. Een ‘zinker’, een stalen verbindingsstuk tussen twee pijpen, bleek lek. Dinsdag meldde AkzoNobel opnieuw een kleine lekkage, woensdag nog een.
,,Het is verschrikkelijk, elke keer weer. Het wordt er niet beter op. Het zijn ook geen fijne lekkages. Bomen kunnen heel slecht tegen zout’’, reageert Bart Overbeek, voorzitter van de Vereniging Behoud Twekkelo, de lommerrijke buurtschap grenzend aan het fabrieksterrein, met, inderdaad, hier en daar een kale, dode boom.
In deze buurtschap tussen Enschede en Hengelo liggen ondergrondse pijpen (150 kilometer) waarmee pekelwater, afkomstig uit boorputten in de omgeving, naar het fabrieksterrein wordt getransporteerd. Nadat het zout eruit is gehaald, wordt het overgebleven water met daarin gips, kalk en pekel teruggebracht in de ondergrondse holtes (cavernes). Sinds 1918 wordt in dit gebied zout uit de bodem gehaald.
De recente lekkages zijn er twee in een lange reeks. Vorig jaar juli bijvoorbeeld liep een maïsveld onder, niet ver van de locatie waar afgelopen weekeinde een lekkage ontstond. Toen lekte 1400 kuub pekelwater weg, ongeveer een half olympisch zwembad. Dat gebeurde vlak nadat bekend was geworden dat Akzo in 2015 wist dat een boorput sinds 1987 een tijdlang diesel en pekel had gelekt, maar dat pas in 2016 zou hebben gemeld.
Akzo Nobel kwam onder verscherpt toezicht van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), het Openbaar Ministerie kondigde een strafrechtelijk onderzoek aan. Het bedrijf beloofde beterschap; vanaf eind 2017 geen lekkages meer.
Sinds die grote lekkage in juli 2016 hebben zich nog zes lekkages voorgedaan waarbij sanering noodzakelijk was. Daarnaast loopt een onderzoek naar lekkages van oude, niet meer in gebruik zijnde boorputten. Bij 12 van de tot nu toe 30 onderzochte putten is verontreiniging gevonden, of is sprake van vermoedens van vervuiling. In totaal heeft AkzoNobel 551 putten, waarvan 87 in gebruik.
AkzoNobel werkt hard aan verbetering, benadrukt de woordvoerder. Meer inspecties, beter onderhoud. Loze leidingen, zo’n zestig kilometer, worden weggehaald. ,,We pakken het serieus op, maar kunnen niet alles van de ene op de andere dag realiseren. Bij de zinker van zondag, aangemerkt als zwakke plek, zijn we door de realiteit ingehaald.’’
In het gebied waar de pijpen lopen, zijn regelmatig werklui in de weer. ,,Je ziet een hoop gegraaf. Er lagen laatst blauwe leidingen – ik denk dat die nieuw zijn’’, beschrijft het Enschedese D66-raadslid Vic van Dijk. Hij woont in Twekkelo.
Het raadslid maakt zich zorgen. Heeft AkzoNobel alles wel onder controle? De lekkende zinker stond op de nominatie te worden vervangen, maar waarom wordt dat stuk pijp dan nog gebruikt, vraagt hij zich af. ,,Ik vind dat je dan bewust een risico neemt.’’
Zijn er nog meer pijpen met zwakke plekken die toch worden gebruikt, wil hij weten. Hoe moet het als ‘het zout’, onderdeel van de chemietak van de chemie- en verfmultinational, wordt verkocht? Wat gebeurt er dan met de aansprakelijkheid? Hoe moet het met de oude ‘zwakke’ cavernes waarvan vast staat dat ze op termijn zullen instorten, met verzakkingen in het landschap of zelfs ‘sink holes’ tot gevolg. In theorie is de aansprakelijkheid geregeld, maar is dat over veertig jaar nog zo?
Als raadslid voelt hij zich enigszins machteloos. Wat er in de bodem gebeurt, is een zaak van de staat, van de Tweede Kamer en het kabinet. CDA-Tweede Kamerleden Agnes Mulder en Pieter Omtzigt stelden direct vragen aan demissionair minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD). Mulder spreekt over een zorgelijke situatie. Misschien moet Akzo het verbetertempo versnellen.
Toezichthouder SodM wacht vooralsnog af tot het einde van het jaar. De woordvoerder: ,,Tot dan kun je niet uitsluiten dat het nog ergens lekt. Daar moet je eerlijk in zijn.’’ De jaarwisseling is een keiharde deadline voor Akzo, in elk geval wat de buurt betreft. ,,0 lekkages eind dit jaar, daar gaan we Akzo aan houden’’, zegt Overbeek vastberaden.
Downloads
Download hier artikel NRC Handelsblad