Nooit meer een Heumensoord

 

Liever nooit meer zo’n grootschalige opvanglocatie voor asielzoekers als Heumensoord bij Nijmegen nodig is.

 Opvang in grote tentenpaviljoens, met weinig rust en privacy en zonder structurele dagbesteding en leefgeld, is schadelijk voor de veiligheid en de gezondheid van vluchtelingen. Dat stellen de Nationale ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens in rapporten die vandaag zijn verschenen.
De ombudsman en het college onderzochten de omstandigheden op Heumensoord naar aanleiding van klachten van vluchtelingen. Zij klaagden over gebrek aan privacy en medische zorg, onzekerheid over de asielprocedure, slapeloosheid door lawaai, verveling en diefstallen.
Heumensoord is met bijna drieduizend plaatsen de grootste opvanglocatie in Nederland. Het kamp bestaat uit tentenpaviljoens met slaapvertrekken voor acht personen. Die ruimtes zijn open aan de bovenkant en hebben een zwarte lap als ‘deur’. Heumensoord ging begin oktober open om de grote toestroom van vluchtelingen het hoofd te kunnen bieden.
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) zegt echter niet te kunnen garanderen dat een omvangrijke opvanglocatie als Heumensoord er nooit meer zal komen. “Wij kunnen ons niet veroorloven om te zeggen dat we dit nooit meer zullen doen. Het heeft niet onze voorkeur, maar mocht het nodig zijn, dan hebben wij een hoop geleerd. We moeten voorkomen dat mensen op straat belanden”, aldus een woordvoerder.
De woordvoerder van staatssecretaris Klaas Dijkhoff van Veiligheid en Justitie zei vanmorgen ook “niet de luxe te hebben om te kunnen zeggen dat dit nooit meer nodig zal zijn.”
COA heeft de afgelopen maanden in reactie op het aanhoudende ongenoegen herhaald dat Heumensoord “niet ideaal” is, maar wel “humaan”. Vanaf de opening waren er klachten. De avond na de ingebruikname verliet een aantal vluchtelingen ontevreden de opvanglocatie. In de maanden daarna hebben vluchtelingen enkele keren gedemonstreerd; ze trokken met spandoeken Nijmegen in.
Het is de ombudsman opgevallen dat “het beeld van de klachten van asielzoekers totaal afwijkt van het beeld dat COA zelf heeft van de noodopvang. Klachten worden vertaald in praktische oplossingen. De achterliggende problematiek blijft onbesproken. (…) Vluchtelingen voelen zich totaal niet gehoord.”
Het College voor de Rechten van de Mens schrijft dat “het totale gebrek aan privacy, het ontbreken van leefgeld, de onduidelijkheid over de duur van de procedure en het tijdstip van gezinshereniging, tot gezondheidsproblemen als stress, slapeloosheid en depressie kan leiden. Onderzoek toont aan dat gevolgen van een lange procedure ernstig kunnen zijn en kunnen leiden tot psychische stoornissen.” 
Verder stelt het college dat er ‘onvoldoende bescherming’ is tegen discriminatie.  Belangenorganisatie COC heeft negen meldingen gekregen van homoseksuelen die zich niet veilig voelen op Heumensoord. Een van hen vertelde het college over dagelijks pesterijen; hij trof uitwerpselen aan in zijn bed en briefjes: kill gay en ‘we don’t want gay in the camp’. “De reactie van COA; schone lakens of ze zeiden: “Relax, we are going tot take care of it.”
De ombudsman en het college pleiten onder meer voor het verstrekken van leefgeld (“mensen raken door hun financiële buffers heen”) meer dagbesteding (bijvoorbeeld zelf koken), een betere klachtenprocedure, correcte informatie over de asielprocedure en betere medische zorg voor onder meer zwangere vrouwen, kinderen, chronisch zieken en ouderen.
COA zegt niet alle conclusies en aanbevelingen te kunnen opvolgen. De woordvoerder: “Een aantal van die conclusies raken het beleid, bijvoorbeeld de snelheid van de procedures en het verstrekken van leefgeld. Dat zijn politieke keuzes. Wij zijn een uitvoeringsorganisatie.” Zelf koken is volgens de woordvoerder niet mogelijk omdat het kamp in een natuur- en waterwingebied ligt.
Om de veiligheid te waarborgen, is extra personeel ingezet, zodat de paviljoens 24 uur in de gaten kunnen worden gehouden. Over de homodiscriminatie zegt de woordvoerder: “We doen er alles aan om degenen die dit veroorzaken aan te pakken.” Voor mensen die beter beschermd moeten worden, heeft COA aparte locaties (safehouses). “In geval van echtelijk geweld of bijvoorbeeld mensenhandel hebben wij locaties waar we mensen beschermd kunnen opvangen”, aldus de woordvoerder.
Vluchtelingen die eerder tegenover deze krant hun klachten toelichtten, waren vanmorgen telefonisch niet bereikbaar.

Downloads
Download hier artikel NRC Handelsblad