Thuishulpen Vérian gaan het zelf doen

Twaalf ontslagen Vérian-hulpen gaan samen verder in coöperatie. Wordt de thuiszorgcoöperatie een nieuwe trend?


Apeldoorn. Zonder directie, kantoor of leaseauto, maar op een scooter of een fiets en met vergaderingen thuis. Twaalf ontslagen Vérian-thuishulpen uit Apeldoorn nemen het heft in handen. Ze hebben een thuiszorgcoöperatie opgericht, voor zover bekend de eerste in Nederland. Ze gaan verder op ,,eigen kracht’’, met hun eigen cliënten. Hun salaris blijft ongeveer gelijk.

,,Het is spannend. Wat komt er allemaal op ons af?’’, zegt Agnes van den Bosch (43 jaar), die zestien jaar als thuishulp werkte bij Vérian. ,,Maar eigenlijk blijft ook veel hetzelfde: het werk, de cliënten.’’

Zorgorganisatie Vérian kondigde in januari het ontslag aan van 537 thuishulpen, nadat ze vergeefs had geprobeerd op de lonen te korten. Ingrijpen zou noodzakelijk zijn omdat gemeenten te lage tarieven betalen. Veel thuiszorgorganisaties hebben of hadden het moeilijk. Zie ook het grote TSN Thuiszorg, dat onlangs failliet ging.

Zetten de Vérian-hulpen hiermee een nieuwe trend? Vakbondsbestuurder Marian Beldsnijder van FNV Zorg en Welzijn denkt van wel: ,,Deze medewerkers zijn het gehannes met de werkgevers in de thuiszorg zat. In de coöperatie beslissen ze over hun eigen werk en inkomen. Ze zijn eigenaar en werknemer tegelijk. Ze hebben een arbeidsovereenkomst en vallen onder de cao, waardoor ze zijn verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid en werkloosheid.’’

Wethouder Paul Blokhuis (Zorg en Welzijn, ChristenUnie) van de gemeente Apeldoorn, die een contract met de twaalf thuishulpen sloot, zegt: ,,Het zou mij niet verbazen als dit de toekomst is.’’

Joke van der Schoor van Help Gewoon Nederland, een organisatie die de thuishulpen begeleidde bij de oprichting van de coöperatie en straks hun administratie verzorgt, merkt een stijgende belangstelling voor werknemerscoöperaties in de zorg. In de Gelderse gemeente Berkelland wil een aantal thuishulpen, ontslagen TSN-medewerkers die nu in dienst zijn bij Buurtzorg Familiehulp, ook een coöperatie beginnen. Verder is Van der Schoor betrokken bij initiatieven in Nijmegen, Steenwijk en Harderwijk. ,,O ja, en ik ben ook gebeld uit Ede. Daar ga ik een presentatie houden.’’

De hulpen zijn ontevreden over hoe het gaat in de thuiszorg, stelt Van der Schoor. ,,Ze hebben het gevoel dat het zo niet langer kan. Ze kunnen niet voor de mensen zorgen zoals zij dat graag willen. Ze hebben te maken met strenge regels, bijvoorbeeld dat ze ramen niet mogen lappen, terwijl dat voor een cliënt die alleen nog maar naar buiten kan kijken, heel belangrijk kan zijn.’’

Arie Stuivenberg (64 jaar), een van de deelnemers in de coöperatie: ,,Er leven veel frustraties over hoe we zijn behandeld. Neem de korting op ons salaris. We vroegen, wat levert de directie dan in, en de managers? Niks, want, dat had de raad van bestuur zo bepaald. Het is alsof ons werk minder waard is.’’

Voor de thuishulpen in Apeldoorn betekent een eigen coöperatie meer armslag bij de hulp aan cliënten. Als het halen van boodschappen urgenter is dan een gestofzuigd tapijt, dan kan de huishoudelijke hulp die boodschap nu gewoon even doen. Stuivenberg: ,,We hebben niet meer te maken met de regels van Vérian, die dat niet toestonden. Maar we doen natuurlijk geen dingen die niet mogen of waartoe we niet bevoegd zijn.’’

Coöperaties in de zorg zijn niet nieuw. In 2015 al werd de eerste opgericht, een zorgcoöperatie voor de jeugdzorg in de gemeente Oude IJsselstreek, volgens Van der Schoor. In ‘de schoonmaak’ bestaat dit soort coöperaties al sinds 2012. ,,Ze werken zonder management en hebben minder overheadkosten. Het grootste gedeelte van het geld dat binnenkomt, gaat naar de mensen die het werk doen.’’

Volgens Van der Schoor gaat de coöperatie in Apeldoorn ,,een stap verder’’ dan de veelgeprezen managementarme Buurtzorg van Jos de Blok. ,,Anders dan bij Buurtzorg zijn de mensen in de coöperatie zelf verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering en het geld. Ze moeten zelf hun bedrijf runnen.’’

De gemeente Apeldoorn kon snel tot zaken komen met de Vérian-hulpen. Apeldoorn koos voor een ,,bestuurlijke aanbesteding’’ van de thuiszorg die het mogelijk maakt à la minute nieuwe contracten af te sluiten. Wethouder Blokhuis: ,,Het belangrijkste is dat klanten hun hulp houden, bij voorkeur hun eigen hulp. Ik ben blij met deze coöperatie. Het zijn zeer gemotiveerde professionals.’’ De ondertekening, begin mei, was ,,een leuk feestje. Er heerste een uitgelaten stemming.’’

En wat als meer hulpen willen deelnemen? Stuivenberg: ,,Tot twintig personen zou kunnen, maar meer niet. Want dan passen we niet langer in een huiskamer. Voordat je het weet moet je een vergaderruimte huren, en dat is dan weer overhead. Die mensen kunnen zelf een coöperatie oprichten.’’ 

Downloads
Download hier artikel NRC Handelsblad