Laatste vluchtelingen verlaten Heumensoord

 

De laatste vluchtelingen vertrekken uit Heumensoord. ,,Al die lieve mensen hebben ervoor gezorgd dat we het hebben volgehouden.''

Nijmegen. Blij, maar ook verdrietig. Veel vluchtelingen verlaten met gemengde gevoelens Heumensoord, met 3000 plaatsen de grootste opvanglocatie in Nederland. Eindelijk kunnen ze weg - het kamp was ‘no good’. Maar ze hebben hier vrienden gemaakt. En die zullen ze missen.

Als dinsdag een van de laatste bussen met asielzoekers wegrijdt, staat vrijwilliger Saskia Sannen breed met haar armen te zwaaien. Daag, daag. Het is haar (voorlopig) laatste groet aan Amir, een man uit Iran, 33 jaar, die ze hier heeft leren kennen.

Ze was vorig jaar net als vrijwilliger aan de slag gegaan toen ze fietsend vanaf het Nijmeegse station een man met een tulband zag die duidelijk niet wist waar hij naar toe moest. ,,Which way to camp’’, vroeg hij haar. Ze bracht hem op de fiets richting Heumensoord. ,,Omdat hij sterker is dan ik, heeft hij gefietst.’’ Toen hij alleen nog maar rechtdoor hoefde, heeft ze hem afgezet.

Drie weken later kwam ze de man weer tegen toen ze op het kamp aan het werk was. Vrijdag zijn ze samen naar het feestje ‘Bye, bye Heumensoord’ geweest. Ze weet zeker dat ze hem nog wel eens zal zien. ,,We hebben met een groepje vrijwilligers afgesproken dat we overal naartoe gaan waar de vluchtelingen zijn heengebracht: Blauwestad, Winterswijk, Budel, Katwijk.’’

Het is fijn voor ze dat ze eindelijk meer ruimte krijgen, meer privacy, een eigen keukentje, vindt ze. ,,Dat is een vooruitgang. Slaapgebrek was hier toch wel het grootste ongemak.’’

Het kamp met tentenpaviljoens in een natuurgebied bij Nijmegen is begin oktober geopend, uit nood geboren. Duizenden asielzoekers kwamen toen per week naar Nederland. De piek lag in september; 4200 vluchtelingen per week. Overal werd naarstig gezocht naar crisis- en noodopvang.

Er was veel kritiek op het kamp. Vluchtelingen klaagden over gebrek aan privacy en medische zorg, onzekerheid over de asielprocedure, over verveling en slapeloosheid door lawaai. Tot drie keer toe trokken vluchtelingen uit protest met spandoeken de straat op: ‘Camp Heumensoord is the worst’ en ‘IND where are all your promises’.

De Nationale Ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens deden onderzoek. Opvang in grote tentenpaviljoens, met weinig rust en privacy en zonder structurele dagbesteding en leefgeld, is schadelijk voor de veiligheid en de gezondheid van vluchtelingen, stelden zij. Nooit meer zo’n kamp, was hun advies.

,,Heumen en Nijmegen hebben een enorme bijdrage geleverd toen het spannend was’’, vindt bestuursvoorzitter Gerard Bakker van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), verantwoordelijk voor de asielopvang. ,,Deze opvang was echt nodig. Het alternatief was; mensen op straat laten slapen. Dat hebben we zo voorkomen.’’ Niet ideaal, wel humaan, was telkens het verweer op alle onvrede.

De laatste bus staat klaar voor vertrek. Truike van Eldijk veegt met een doekje een traan weg. Ze omhelst één voor één de leden van de Afghaanse familie Alireza, die vijf maanden op Heumensoord verbleven. Van Eldijk nodigde ze thuis uit en bracht ze kleding. Het kamp was ‘no good’, maar al die lieve mensen hebben ervoor gezorgd dat zijn familie het heeft volgehouden, vertelt Naebi Alireza (17 jaar). ,,Schrijf maar op; bedankt allemaal!’’

De drie bussen die deze dinsdag voorrijden, gaan naar Blauwestad en Amstelveen. De laatste 37 vluchtelingen vertrekken donderdag 28 april. Zij reizen met het openbaar vervoer.

Dan is het kamp leeg, een maand eerder dan afgesproken. ,,Het is nu doods hier’’, stelt de portier vast. ,,Twee tot drie weken geleden begon het rustiger te worden en nu is het net een spookdorp.’’

De paviljoens zijn verlaten, bedden zijn afgehaald. Dekens liggen in stapels op karretjes in de brede gangen. Nog wat fietsen staan tegen de hekken, een driewieler in een plas.

Een derde van het kamp wordt de komende weken afgebroken. De rest van de tenten wordt gebruikt voor huisvesting tijdens de Special Olympics begin juli. In juli overnachten er, zoals altijd, militairen die deelnemen aan de Vierdaagse.